“What would be your most important piece of advice on writing comedy?”
“If you’re not the kind of person who naturally makes a room laugh, don’t even try it”
Aldus Jim Hertzfeld schrijver van “Meet the Parents”. De klas wordt stil terwijl misantropen, somberaars en chagrijnen zich afvragen of ze ooit iemand aan het lachen hebben gemaakt. Heeft Jim het hier eigenlijk over “talent” in de zin van aanleg? Zo ja, wat is dat dan?
Hollywood is een trekpleister voor allerhande types met creatieve ambities. Vaak zijn ze in Sunbleach, Arizona de beste maar hoe ver brengt dat ze in de gehaktmolen van Sunset Blvd? Ik zag een amateur ukele (!) orkest dat de sterren van de hemel speelt met nummers als “Fuck You” van Ceelo. De kleinste webserie heeft productiewaarden waar de Vara zijn vingers bij aflikt. Is dat allemaal “talent”?
Malcolm Gladwell en anderen zeggen dat uitblinkers in de creatieve of sportieve wereld een ding gemeen hebben: tienduizend uur inzet. Natuurlijke aanleg zou, als het al bestaat, uiterst ondergeschikt zijn aan oefening en discipline. Het valt niet te ontkennen: iemand die tienduizend uur heeft geoefend in het het stapelen van plastic bekers doet dat beter dan iemand die slechts tweeduizend uur heeft geoefend. Maar of inzet het volledige antwoord is?
Ik sprak iemand die in twaalf jaar tijd 24 filmscenario’s heeft geschreven. Geen van alle verfilmd want ze zijn abominabel. Om mij heen volgen mensen cursus na cursus om beter te worden in wat ze ambiëren. De een heeft er profijt van, de ander boekt geen enkele vooruitgang. Daarin ligt het antwoord. Al had ik vanaf mijn 4de fanatiek gevoetbald, ik was nooit Cruyff geworden. Die conclusie verbaast niemand. Maar gaat het over de kunsten dan zou “iedereen kunnen schrijven/schilderen/muziek maken/ etc.”. Helaas is dat simpelweg niet waar. Niet iedereen kan goed opera zingen of mooie gedichten schrijven, net zo min als dat iedereen succesvol registeraccountant kan zijn – waar je dan gek genoeg ook nooit iemand over hoort. “Volg de droom, wordt accountant” folders ben ik althans nog nooit tegengekomen.
Aanleg, ofwel talent, bepaalt je plafond, hoe goed je kunt worden. Als je een droom hebt, zet je er dan volop voor in. Je zult er duizenden uren aan moet besteden voordat je goed bent. Maar wees ook eerlijk: als je er geen talent voor hebt – en daar kom je heus wel achter – wees dan realistisch in wat je ermee wil bereiken.
En nu moet ik weer aan de slag om erachter te komen waar mijn plafond ligt. Of is er in mijn huis slechts sprake van kruipruimte?